تخت جمشید؛ شکوه هخامنشیان
به گزارش مجله فیروزی، تخت جمشید یکی از عجایب جهان باستان
تخت جمشید یکی از عجایب معماری ایران و جهان باستان است. خرابه های تخت جمشید بیش از هر چیز دیگری عظمت ایران باستان را به تصویر می کشند و تمام ایرانیان به شکوه و عظمت چنین اثر باشکوهی به خود می بالند. امکان ندارد کسی به شیراز سفر کند و از این مجموعه باشکوه دیدن نکند. هر ساله گردشگران داخلی و خارجی بسیاری از تخت جمشید که به ثبت میراث جهانی یونسکو نیز رسیده است بازدید می کنند و از دیدن شگفتی های این اثر باشکوه متحیر می شوند. اگر شما هم به شیراز سفر کردید حتما از تخت جمشید دیدن کنید. اما قبل از سفر به تخت جمشید بهتر است اطلاعاتی در رابطه با این مجموعه بی نظیر داشته باشید. با خبرنگاران همراه باشید.
- درباره تخت جمشید
- موقعیت جغرافیایی تخت جمشید
- معماری تخت جمشید
- بخش های مختلف تخت جمشید
- مکان یابی تخت جمشید بر روی نقشه
درباره تخت جمشید
تخت جمشید یا پارس یا پرسپولیس که در مرودشت استان فارس واقع شده است، یکی از شهرهای باستانی ایران است که توسط داریوش، پادشاه هخامنشی ساخته شده و سال ها مرکز فرمانروایی شاهان هخامنشی بوده است. این بنای باشکوه بیشتر با ستون های زیبا و با عظمتی که دارد شناخته می شود. کاخی با همین نام نیز در این شهر باستانی بنا شده که محل اهدای هدایای مردم و فرمانروایان کشورهای مختلف به شاه ایران در روز اول نوروز بوده است.
تخت جمشید 518 سال پیش از میلاد توسط داریوش کبیر ساخته شد اما پس از او پسرش خشایارشا و نوه او اردشیر یکم این مجموعه بزرگ را گسترش دادند.
اطلاعات بسیار زیادی از سنگ ها و کتیبه های به جا مانده از تخت جمشید به دست آمده است که نشان دهنده علم و فرهنگ این دوران هستند. باستان شناسان تخمین می زنند که این مجموعه 39 منطقه مسکونی و 43600 نفر جمعیت داشته است.
سرانجام اسکندر مقدونی پادشاه بخش مقدونیه در یونان باستان در سال 330 پیش از میلاد تخت جمشید را به آتش کشید. در اثر این آتش سوزی بسیاری از بناهای تخت جمشید و آثار و کتاب های با ارزش دوران هخامنشی نابود شدند. اما هنوز هم ستون های با عظمت آن پا برجا ایستاده اند و نمایانگر شکوه این دوران هستند.
موقعیت جغرافیایی تخت جمشید
تخت جمشید یا همان پرسپولیس در 10 کیلومتری شمال مرودشت و 57 کیلومتری شیراز واقع شده است. تخت جمشید بر روی سطحی سنگی با ارتفاع 8 الی 18 متری از سطح زمین بنا شده است. طول تخت جمشید برابر با طول آکروپولیس آتن اما عرض آن 4 برابر بیشتر است. کتیبه های دیوارهای جنوبی تخت جمشید گواه این موضوع هستند که قبل از تخت جمشید، هیچ بنایی در این منطقه وجود نداشته است. مساحت مجموعه تخت جمشید 125 هزار متر مربع است.
معماری بی نظیر تخت جمشید
یکی از شگفتی های تخت جمشید مهندسی عجیب و بی نظیر آن است. برای مثال در ساخت بناهای این مجموعه بزرگ از هیچ نوع مصالح ساختمانی استفاده نشده است بلکه برای اتصال ستون ها به یکدیگر از فلز سرب که انعطاف پذیر هستند استفاده شده و به همین دلیل سازه های این مجموعه در گذر زمان حتی در برابر زلزله نیز مقاوم بوده اند.
بخش های مختلف تخت جمشید
قطعا بازدید از تخت جمشید مدت زمان زیادی را از شما خواهد گرفت و پیشنهاد ما به شما این است که در سفر به شیراز حتما یک روز را به بازدید از این مجموعه ارزشمند اختصاص دهید. از بخش های مختلف تخت جمشید می توان به پلکان ورودی تخت جمشید، دروازه ملل، کاخ آپادانا، کاخ هدیش، کاخ ملکه، کاخ H، کاخ تچر، کاخ سه دروازه، کاخ صدستون، کاخ G، موزه تخت جمشید، دروازه نیمه تمام، خزانه و آرامگاه ها اشاره کرد.
پلکان ورودی تخت جمشید
در بخش ورودی تخت جمشید و شمال غربی این مجموعه، پلکانی دو طرفه و به صورت قرینه وجود دارد که به دروازه تخت جمشید منتهی می شود. هر طرف پلکان ها 111 پله دارد. طول پله ها 6.90 متر و ارتفاع آن ها 10 سانتی متر است. به عقیده تاریخ شناسان طول زیاد پله ها به این دلیل بوده است که اسب ها هم بتوانند از پلکان ها عبور کنند و ارتفاع کم آن ها گذر از پله ها را برای افرادی که با دست پر از هدایا به استقبال شاه ایران می آمده اند را آسان کند.
دروازه ملل تخت جمشید
پس از عبور از پلکان های تخت جمشید به کاخ دروازه ملل یا دروازه بزرگ یا دروازه خشایارشا می رسیم. ارتفاع این بنا 10 متر است و یک ورودی اصلی و دو خروجی دارد که در حال حاضر از این دروازه باقی مانده اند. در درگاه غربی و شرقی این دروازه تندیس گاوهای غول آسای افسانه ای با سر انسان به چشم می خورد. چهره گاوها ریش های بلند و مستطیلی شکلی دارند که با غنچه نیلوفر آبی به زیبایی تزئین شده اند.
همچنین بخش بالایی دروازه ها با کتیبه هایی تزئین شده که بر روی آن ها به ستایش اهورامزدا، معرفی خشایارشا و تکمیل این دروازه پرداخته شده است. همچنین در این کاخ تالار بزرگی وجود داشته است که 4 ستون داشته و در حال حاضر تنها سه ستون آن باقی مانده است. دو در خروجی این کاخ یکی به بخش شرقی تخت جمشید و دیگری به بخش جنوبی آن یعنی کاخ آپادانا منتهی می شوند.
کاخ آپادانا تخت جمشید
کاخ آپادانا باشکوه ترین و قدیمی ترین کاخ تخت جمشید است. داریوش اول دستور ساخت این کاخ را داد و ساخت آن پس از سی سال در دوران فرمانروایی خشایارشا به سرانجام رسید. کاخ آپادانا در زمینی به مساحت 3660 متر ساخته شده است. این کاخ یک تالار اصلی با 36 ستون و 12 ستون در شرق، غرب و شمال آن داشته است. متاسفانه از مجموع 72 ستون کاخ آپادانا تا دوره قاجار تنها 13 ستون باقی مانده است که پس از بازسازی یکی از ستون های شمال شرقی ایوان شرق آن، این کاخ در حال حاضر 14 ستون دارد.
کاخ هدیش تخت جمشید
هدیش به معنی جای بلند است و برخی بر این باورند که هدیش نام همسر دوم خشایارشا بوده است. این کاخ در جنوبی ترین نقطه و پر ارتفاع ترین بخش پرسپولیس واقع شده است و کاخ شخصی خشایارشا محسوب می شده است. کاخ هدیش با دو مجموعه پلکان به کاخ ملکه متصل می شود.
کاخ ملکه تخت جمشید
کاخ ملکه توسط خشایارشا ساخته شده و در ارتفاعی پایین تر نسبت به بقیه بناها واقع شده است. بخشی از این کاخ در سال 1931 توسط خاورشناس مشهور ارنست امیل هرتسفلد، کاوش و بازسازی شد. در حال حاضر کاخ ملکه به موزه و دفتر مرکزی مجوعه تخت جمشید اختصاص یافته است.
کاخ H تخت جمشید
کاخ H یکی از تالارهای پرسپولیس است که در بخش جنوب غربی آن و در غرب کاخ هدیش واقع شده است. نیمی از پلکان های این کاخ که بر روی آن ها دو گروه 16 نفره نیزه دار پارسی و کتیبه ای به زبان پارسی باستان بر روی آن حکاکی شده، ویران شده است.
کاخ تچر تخت جمشید
کاخ دیگری که همزمان با کاخ آپادانا ساخته شده و متعلق به داریوش اول بوده، کاخ تچر یا همان کاخ اختصاصی داریوش است. تالار مرکزی این کاخ به دلیل وجود سنگ های صیقلی آن به تالار آیینه شهرت داشته است. کاخ تچر 12 ستون و یک سرسرا با 8 ستون در قسمت جنوبی خود دارد.
کاخ سه دروازه تخت جمشید
کاخ سه دروازه را که با نام های تالار شورا، دروازه شاه و کاخ مرکزی نیز می شناسند در بخش مرکزی تخت جمشید ساخته شده است. این کاخ با سه درگاه و چندین راهرو به کاخ های مجاور ارتباط پیدا می کرده و به همین دلیل آن را به این نام می شناخته اند. از طرف دیگر بر روی پله های این کاخ تصویر نجیب زادگان پارسی که با شاخه نیلوفری در دست و با حالتی محبت آمیز به دیدار پادشاه می آمده اند حکاکی شده و به دلیل کاربری و موقعیت این کاخ، آن را با نام تالار شورا هم می شناسند.
کاخ صد ستون تخت جمشید
یکی دیگر از کاخ های مهم هخامنشی تالار صد ستون است. این کاخ از نظر وسعت دومین کاخ هخامنشی بوده که در زمان خشایارشا ساخته شده و به دلیل وجود صد ستون در تالار مرکزی، آن را با این نام می شناخته اند. وسعت این تالار 4700 متر مربع است و 16 ستون در بخش شمالی خود دارد. ارتفاع ستون های این کاخ 14 متر بوده و پس از 20 سال در زمان اردشیر اول تکمیل شده است.
کاخ G تخت جمشید
در قسمت غربی کاخ G که اثر چندانی از آن باقی نمانده است، بقایایی از یک بنای بلند به چشم می خورد. روی دیوار جنوبی این بنا، تصاویری از سربازان و خدمه حامل ظروف خوراکی به تصویر کشیده شده است. همچنین پلکان دو طرفه بخش جنوب شرقی کاخ G به حیاط شرقی کاخ هدیش راه پیدا می کرده است.
موزه تخت جمشید
ساختمان موزه تخت جمشید یا موزه هخامنشی یکی از قدیمی ترین بناهای ایران است که باسازی شده و اکنون به موزه تبدیل شده است. این موزه یک سرسرا، دو گالری و یک تالار دارد.
سقف سراسرای این ساختمان با 8 ستون چوبی کر سر ستون های آن با گو های دو سر تزئین شده، نگه داشته می شود. این موزه در تاریخ 29 اردیبهشت 1381 همزمان با روز جهانی موزه بازگشایی شد. این موزه در ساعات خاصی از روز باز است و برخی آز آثار به دست آمده از کاوش های تخت جمشید را به نمایش می گذارد. همچنین رنگ های به کار رفته در این موزه برگرفته از رنگ های اصلی تخت جمشید یعنی زرد و قرمز است که در طول زمان از بین رفته اند.
دروازه نیمه تمام تخت جمشید
دروازه نیمه تمام یکی از بناهای ارزشمند تخت جمشید است که همانند دروازه ملل بوده و همانطور که از نام آن پیداست نیمه تمام مانده است. این دروازه قرار بوده به شکل گاو بالدار ساخته شود که پس از حمله اسکندر مقدونی به تخت جمشید نیمه تمام مانده است.
خزانه تخت جمشید
ساختمان خزانه در قسمت جنوب شرقی پرسپولیس و در زمان پادشاهی داریوش، خشایارشا و اردشیر اول ساخته شده است. این کاخ متشکل از 9 تالار بزرگ و کوچک بوده که کوچک ترین تالار 4 ستون و بزرگ ترین آن ها 99 ستون داشته است. کتیبه مشهوری در این کاخ وجود دارد که مجلس عمومی پادشاهان را در آن زمان به خوبی به تصویر کشیده است.
آرامگاه های تخت جمشید
فضای تخت جمشید به وجود کاخ های بیشمار محدود نمی شود. بلکه در این مجموعه بی نظیر بر روی کوه رحمت که مقابل تخت جمشید واقع شده است، آرامگاه اردشیر دوم و اردشیر سوم، دو تن از پادشاهان هخامنشی به چشم می خورد.
در نمای بالای مقبره پادشاه هخامنشی با کمانی در دست به چشم می خورد که در حال نیایش است. پادشاه و آتش مقدس بر روی تخت پادشاهی قرار گرفته اند و کنندگان ملل مختلف این تخت را بر دستان خود نگه داشته اند. که این خود نمادی از عظمت پادشاهی هخامنشی است. اگرچه برای دیدن این دو مقبره باشکوه اندکی باید از کوه بالا بروید، اما بازدید از آن ها ارزش کمی سختی و ماجراجویی را دارد.
چطور خود را به تخت جمشید برسانیم
تخت جمشید در 10 کیلومتری شمال مرودشت و 57 کیلومتری شیراز قرار گرفته است. برای رفتن به تخت جمشید آسان ترین راه این است که ابتدا با خرید بلیط هواپیما خود را به شهر شیراز و یا شهرهای مجاور برسانید و سپس از طریق زمینی و با ماشین به تخت جمشید بروید. البته اگر قصد سفر با هواپیما را ندارید از طریق زمینی و خطوط راه آهن نیز می توانید به شیراز و سپس تخت جمشید سفر کنید.
منبع: فلای تودی