اهمیت 24ساعت اول زندگی - مجله فیروزی

اهمیت 24ساعت اول زندگی

نویسنده:دکتر سیدحسین فخرایی*

24 ساعت اول زندگی نوزاد دوره ای بسیار مهم است که نوزاد سعی دارد در آن موقع، خود را با محیط خارج از رحم تطبیق بدهد و تغییر و تحولات زیادی در سیستم قلب و عروق، سیستم تنفسی، حرارتی و متابولیک او اتفاق می افتد و در بیمارستان هم اقداماتی برای نوزاد انجام می گردد که برای حفظ سلامت او مهم است.

نوزادان سالم معمولا 24 ساعت اول پس از تولد را در زایشگاه به سرمی برند. البته در برخی جاها ممکن است مادر و نوزاد را قبل از 24 ساعت هم ترخیص نمایند که البته توصیه می کنم نوزاد حتما 24 ساعت اول پس از زایمان طبیعی و 48 ساعت پس از زایمان سزارین را در بیمارستان بگذارند تا تحت نظر پزشک و تیم پزشکی باشد؛ چون ساعات اولیه زندگی بسیار مهم است.

اولین تماس فیزیکی نوزاد با مادراگر زایمان به روش طبیعی انجام گردد و نوزاد طبیعی و رسیده به هنگام تولد مسئله ای نداشته باشد، بهتر است به محض تولد و حتی قبل از اینکه بندناف اش بریده گردد او را روی سینه یا شکم مادر قرار داد. به واسطه حرارت بدن مادر، کنترل حرارتی بدن نوزاد، بهتر انجام می گردد. تماس پوست به پوست و چشم به چشم مادر و نوزاد از نظر عاطفی برای مادر و نوزاد حایز اهمیت است و حتی دیده شده که نوزادانی که این مرحله را می گذرانند در آینده، ارتباط بهتر و قوی تری با مادر خود برقرار می نمایند. وقتی نوزاد روی شکم مادر قرار داده می گردد با حالتی همانند خزیدن سعی در رفتن به سمت سینه مادر دارد و خیلی از اوقات دیده می گردد وقتی دهان نوزاد با سینه مادر تماس پیدا می نماید، سعی در گرفتن سینه می نماید که این از نظر طبی، بسیار مهم و بااهمیت است. حتی نوزاد در همان لحظه می تواند سینه مادر را گرفته و آغوز که مهم ترین قسمت شیر مادر است را هرچند به اندازه کم بخورد.

خشک و گرم نگه داشتن نوزاد

پس از این مرحله، نوزاد باید خشک شده و گرم نگه داشته گردد. این کار برای اینکه نوزاد حرارت بدن اش را از دست ندهد و جهت پیشگیری از استرس سرما در نوزاد بسیار مهم است.

معین نمره آپگار

در مرحله بعد، یک ارزیابی اولیه در اتاق زایمان روی نوزاد به وسیله پزشک یا پرستار انجام می گردد تا ببیند نوزاد از نظر ناهنجاری های ظاهری مسئله ای دارد یا خیر. پس از این ارزیابی کودک از لحاظ 5 مورد که شامل آنالیز ضربان قلب، رنگ پوست، فعالیت و رفلکس های طبیعی نوزاد، تونیسیته یا اندازه سفتی عضلات و تنفس است، در دقایق اول و پنجم پس از تولد مورد ارزیابی قرار می گیرد و نمراتی از 0 تا 2 دریافت می نماید که جمع آنها 10 می گردد. این نمره که تحت اسم عدد آپگار شناخته می گردد از اهمیت ویژه ای برخوردار است و درجه سلامت کودک را نشان می دهد. این نمره در دقایق اول و پنجم در کارت نوزادی ثبت می گردد.

کنترل وزن، قد و دورسر نوزاد

پس از انجام کارهای اولیه و پس از اینکه شرایط نوزاد تثبیت شد، او را برای کنترل وزن، قد و دورسر می برند و شرایط تنفس، ضربان قلب و درجه حرارت او را آنالیز می نمایند.

استحمام نوزادبرحسب دستورالعمل زایشگاه ها ممکن است زمان حمام کردن نوزاد فرق کند. در برخی از زایشگاه ها 4 ساعت پس از زایمان و در برخی جاها 6 ساعت پس از زایمان کودک را استحمام می نمایند. در رابطه با استحمام نوزاد اختلاف نظرهایی وجود دارد که اصلا نوزاد استحمام بگردد یا فقط نقاطی را که آلوده به خون و ترشحات است را تمیز نمایند و اگر قرار است استحمام گردد برترین زمان آن، چه مدتی پس از زایمان است. معمولا نوزاد را در ساعات اولیه حمام نمی نمایند زیرا همان طور که ذکر شد در این ساعات تغییر و تحولات زیادی در اندام های مختلف بدن رخ می دهد. این دوره، دوره بسیار مهمی است و اگر کوچک ترین اشکالی در این تغییرات حاصل گردد ممکن است برای نوزاد مساله ساز باشد. به همین علت ما به هیچ وجه حمام کردن نوزاد را بلافاصله پس از تولد توصیه نمی کنیم زیرا هم ممکن است نوزاد سرمازده گردد و هم اینکه ممکن است خدشه ای در تغییرات ارگان های مهم بدن ایجاد گردد. بنابراین بهتر است حداقل 4 تا 6 ساعت بعد از تولد استحمام انجام گردد تا علاوه بر مواردی که ذکر شد ورنیکس یا لایه چربی روی پوست نوزاد به سرعت از بین نرود. زیرا این لایه خود می تواند یک پوشش محافظتی برای نوزاد باشد.

معاینه پزشکی

در طول 24 ساعت اول پس از تولد، معاینه هر نوزاد طبیعی یک امر مهم است. معاینه بالینی نوزاد بهتر است در حضور مادر انجام گردد تا مادر از سلامت کامل نوزاد خود اطمینان حاصل کند و چنانچه این معاینه بدون حضور مادر انجام گردد پزشک اطفال باید مراتب سلامت نوزاد را به اطلاع مادر برساند.

هم اتاق کردن مادر و نوزاد

معمولا بچه ها سالم و رسیده را پس از طی همه این مراحل به اتاق مادر برده و در کنار او قرار می دهند که اصطلاحا به آن هم اتاقی می گویند. این کار مزایا و فواید بسیاری، هم برای مادر و هم برای نوزاد دارد. وقتی نوزاد با مادرش هم اتاق شد، مادر می تواند به نوزادش شیر بدهد و این کار را هر زمان که نوزاد شیر خواست باید انجام دهد. شیردهی به نوزاد به وسیله مادر در ساعات اولیه پس از زایمان بسیار پراهمیت است و بنای یک شیردهی خوب را در 2 سال بعد پایه ریزی می نماید. یک باور غلطی که در این زمینه وجود دارد، این است که چون مادر خسته است، پس فعلا به نوزاد شیرخشک یا آب قند بدهیم تا خستگی مادر برطرف گردد. این باور باید اصلاح گردد و نوزاد از همان دقایق اول شیر خوردن را آغاز کند. با همه اینها، مادر احتیاج به یاری و حمایت خانواده و پرسنل بهداشتی دارد و حتی باید قبل از زایمان در خصوص شیردهی آموزش کافی دیده باشد تا بتواند یک شیردهی پیروز داشته باشد. هم اتاقی مادر و نوزاد، استحکام پیوند عاطفی بین مادر و نوزاد و کنترل حرارتی بدن نوزاد را در پی دارد. ضمن اینکه استفاده از آغوز مادر به اسم یک واکسن که حاوی آنتی بادی های مختلفی است و نوزاد را از بسیاری از بیماری ها محافظت می نماید و کاهش احتمال عفونت های بیمارستانی در نوزاد را هم در پی دارد.

واکسیناسیون

توصیه می گردد واکسن هپاتیت B در ساعت های اولیه تزریق شده و واکسن ب . ث . ژ و قطره فلج قبل از ترخیص از زایشگاه به نوزاد داده گردد. بعلاوه تزریق ویتامین K به نوزاد جهت پیشگیری از خون ریزی های احتمالی بسیار حایز اهمیت است. در برخی از مکان ها از قطره چشمی هم برای جلوگیری از عفونت چشم در نوزادان استفاده می گردد که البته ما توصیه می کنیم در یک ساعت اول این کار انجام نگردد زیرا یک ساعت اول، ساعت هوشیاری نوزاد است و مهم است که در آن یک ساعت نوزاد تماس چشم به چشم با مادرش برقرار کند و این ارتباط چشمی به وسیله قطره چشمی دچار مشکل نگردد. بنابراین توصیه می گردد که اگر قرار است قطره چشمی در چشمان نوزاد چکانده گردد بعد از یک ساعت اول این کار انجام گردد.

کنترل ادرار و مدفوع

باید مطمئن باشیم که نوزاد در 24 ساعت اول پس از زایمان حتما ادرار و مدفوع داشته باشد. رنگ طبیعی مدفوع نوزاد در 24 ساعت اول پس از تولد سبز تیره و چسبناک است و طی دو روز بعد مدفوع به رنگ قهوه ای روشن در آمده و حالت چسبندگی آن کمتر می گردد.

مراقبت از بندناف

برترین روش مراقبت از بند ناف، خشک نگه داشتن آن بدون استفاده از آنتی بیوتیک ها و یا مواد ضدعفونی نماینده موضعی است.

پی نوشت ها :

* فوق تخصص نوزادان

منبع: www.salamat.comمنبع: راسخون