20 فیلم برتر دهه 1960 میلادی؛ تروفو و گدار انقلاب می کنند - مجله فیروزی

در ادامه نگاهی می اندازیم به 20 فیلم برتر دهه هفتم قرن بیستم میلادی.

1. 2001: ادیسه فضایی (2001: A Space Odyssey)

• محصول: آمریکا/ 1968
• کارگردان: استنلی کوبریک
• بازیگران: گری لاکوود، ویلیام سیلوستر
• امتیاز راتن تومیتوز: 92 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 84 از 100

استنلی کوبریک از آن دست کارگردان هایی است که طی سال های فعالیت اش به سراغ ژانرهای مختلفی رفته و در تمام آن ها درخشیده است، اما بی شک می توان گفت ژانر علمی-تخیلی، بدون ساخته شدن 2001: ادیسه فضایی هرگز تا این حد پیشرفت نمی کرد. 2001: ادیسه فضایی داستان هوش مصنوعی است که تکامل می یابد و به تدریج بر زندگی انسان ها حکومت می کند، اما کوبریک مانند همیشه اندازه زیادی از فلسفه دنیا بینی خاص خود را به فیلم تزریق نموده است و نگاه خاص خود را بر آن حاکم نموده است.

کوبریک توانست برای برترین جلوه های ویژه، اسکار را به خانه ببرد، اما در بخش های برترین طراحی صحنه، برترین کارگردانی و برترین فیلم نامه، اسکار را به رقیبانش واگذار کرد.

2. هشت ونیم (½8)

• محصول: ایتالیا/ 1963
• کارگردان: فدریکو فلینی
• بازیگران: مارچلو ماسترویانی، کلودیا کاردیناله
• امتیاز راتن تومیتوز: 98 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 91 از 100

فلینی و سینمای او در دهه هفتم قرن بیستم به اوج شکوفایی رسیدند. سبک خاص فلینی و داستان های فکری که او آن ها را عینی می نمود، باعث شدند که او تبدیل یه یکی از برترین کارگردان ها تاریخ سینما گردد. پیش از این هم فلینی با جاده (La strada) استعداد و نگرش سینمایی خاص خود را به همه ثابت نموده بود، اما هشت ونیم فیلمی است مخصوص فلینی که اگر او زاده شده نبود، هرگز ساخته نمی شد.

هشت ونیم توانست اسکار برترین طراحی لباس و برترین فیلم خارجی زبان را دریافت کند و در سه بخش برترین کارگردانی، برترین فیلم نامه و برترین طراحی صحنه نامزد گردد.

3. زندگی شیرین (La Dolce Vita)

• محصول: ایتالیا/ 1960
• کارگردان: فدریکو فلینی
• بازیگران: مارچلو ماسترویانی، آنیتا اکبرگ
• امتیاز راتن تومیتوز: 96 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 95 از 100

زندگی شیرین را فلینی پیش از هشت ونیم ساخت و در واقع اولین قدم او در اولین سال هفتمین دهه قرن بیستم بود. زندگی شیرین توانست نخل طلای جشنواره کن 1960 را به دست آورد و همچنین در چهار بخش مختلف نامزد اسکار گردد. زندگی شیرین داستان یک هفته از زندگی یک روزنامه نگار در رم را به تصویر می کشد که در جست وجویی ناامیدانه در پی عشق و معنای زندگی می گردد.

4. لورنس عربستان (Lawrence of Arabia)

• محصول: آمریکا/ 1962
• کارگردان: دیوید لین
• بازیگران: پیتر اوتول، عمر شریف
• امتیاز راتن تومیتوز: 93 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 100 از 100

لورنس عربستان یکی از حماسی ترین فیلم های تاریخ سینمای آمریکا است. دیوید لین یک بار دیگر یک فیلم وطن پرستانه را این بار براساس فیلم نامه ای از رابرت بولت و مایکل ویلسون مقابل دوربین برد و یک بار دیگر توانست هم نظر منتقدان را به خوبی جلب کند و هم در گیشه و جشنواره ها پیروز عمل نماید.

لورنس عربستان در نه رشته برترین فیلم، برترین کارگردانی، برترین بازیگر نقش اصلی مرد، برترین بازیگر نقش مکمل مرد، برترین فیلم نامه، برترین طراحی صحنه، برترین فیلم برداری، برترین تدوین، برترین موسیقی متن و برترین صدا نامزد اسکار شد و به جز سه رشته برترین بازیگر نقش اصلی مرد، برترین بازیگر نقش مکمل مرد و برترین فیلم نامه، در سایر رشته ها پیروز شد اسکار را به دست آورد.

5. ژول و جیم (Jules et Jim)

• محصول: فرانسه/ 1962
• کارگردان: فرانسوا تروفو
• بازیگران: ژن مورو، اسکار ورنر
• امتیاز راتن تومیتوز: 93 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 97 از 100

ژول و جیم سومین فیلم کارگردانی است که جهت تاریخ سینما را با فیلم هایش دچار تغییر کرد. کارگردانی که یکی از نویسندگان اصلی مجله کایه دوسینما بود. کسی که نظریه مولف را به همراه اندرو ساریس به رشته تحریر درآورد و یکی از اصلی ترین پدران موج نو فرانسه محسوب می گردد. مردی که ردپای بالزاک در تمام فیلم هایش دیده می گردد.

فیلم نامه ژول و جیم را تروفو و ژان گرو براساس رمانی از هنری پی یر روشه نوشته اند و فیلم برداری آن را رائول کوتار انجام داده است. موسیقی فیلم را بوریس باسیاک و جورجس دلور ساخته اند و از صدای میشل سوبور به نام صدای راوی در فیلم استفاده شده است.

6. ازنفس افتاده (À bout de souffle)

• محصول: فرانسه/ 1960
• کارگردان: ژان لوک گدار
• بازیگران: ژان پل بلموندو، جین سیبرگ
• امتیاز راتن تومیتوز: 97 از 100

از نفس افتاده روایت مردی لاابالی و فراری است که در دام عشقی نافرجام می افتد و همین عشق او را به نیستی می کشاند.

گدار در از نفس افتاده بسیاری از قراردادهای سینمای قبل از خود را برهم می زند و سبک بصری نوین خلق می کند. او با روایت خود فکر مخاطب را درگیر می کند و باعث می گردد مخاطب به چیزهایی توجه کند که پیش از این برایش از اهمیت بالایی برخوردارد نبوده اند.

فیلم بردار از نفس افتاده رائول کوتار بوده است و موسیقی آن را مارشال سولال ساخته است.

از نفس افتاده توانست خرس نقره ای جشنواره برلین را برای گدار به ارمغان بیاورد. همچنین در نظرسنجی سال 2012 مجله سایت اند ساوند از نفس افتاده توانست رتبه سیزدهم را در بین برترین فیلم های تاریخ به دست بیاورد.

7. پرسونا (Persona)

• محصول: سوئد/ 1966
• کارگردان: اینگمار برگمان
• بازیگران: لیو اولمان، بیبی آندرشون
• امتیاز راتن تومیتوز: 91 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 86 از 100

نمی گردد از دهه هایی که برگمان در آن ها فعالیت می کرد، سخن گفت و در بین برترین فیلم ها به فیلمی از کارنامه او برنخورد. پرسونا را شاید بتوان شخصی ترین فیلم کارنامه هنری برگمان دانست. روایت بازیگری که ناگهان تصمیم می گیرد سکوت اختیار کند تا مجبور نباشد دیگر نقش بازی کند و دروغ بگوید.

8. روانی (Psycho)

• محصول: آمریکا/ 1960
• کارگردان: آلفرد هیچکاک
• بازیگران: آنتونی پرکینز، جنت لی
• امتیاز راتن تومیتوز: 96 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 97 از 100

مگر می گردد در زمان فعالیت سینمایی استاد سینما، یک دهه بدون شاهکاری از او بگذرد؟ روانی هیچکاک در زمان انتشارش یکی از متفاوت ترین فیلم هایی بود که تا به آن روز ساخته شده بود. بعد از نسخه اصلی، سه دنباله دبگر با بازی پرکینز برای فیلم ساخته شدند، اما هیچ کدام آن ها نتوانستند به پیروزیت های فیلم اول دست پیدا کنند.

روانی با بودجه 806 هزار دلاری توانست به فروش پجاه میلیون دلاری دست یابد. همچنین روانی در چهار بخش برترین کارگردانی، برترین بازیگر نقش مکمل زن، برترین طراحی صحنه و برترین تصویربرداری نامزد اسکار شد، اما همه آن ها را به رقیبان واگذار کرد. موسیقی روانی را برنارد هرمان ساخته است و فیلم برداری آن را جان ال. راسل برعهده داشته است.

9. من کوبا هستم (Soy Cuba)

• محصول: روسیه/ 1964
• کارگردان: میخائیل کالاتازوف
• بازیگران: سرجیو کوریری، سالوادور وود
• امتیاز راتن تومیتوز: 100 از 100

من کوبا هستم به درد و رنج مردم کوبا پیش از سقوط باتیستا و روی کارآمدن کاسترو می پردازد. فیلم نامه فیلم را انریکه پی ندا بارنت و یوگنی بوتوشنه کو نوشته اند و موسیقی آن را کارلوس فارینیاس ساخته است. اتحاد جماهیر شوروی از ساخته شدن فیلم حمایت کرد و بسیاری از سربازان ارتش این کشور در نقش سیاهی لشکرهای این فیلم ظاهر شدند.

10. گرترود (Gertrud)

• محصول: دانمارک/ 1964
• کارگردان: کارل تئودور درایر
• بازیگران: بارد اووه
• امتیاز راتن تومیتوز: 75 از 100

آخرین فیلم کارل تئودور درایر برای برداشت های طولانی و متعددش شناخته شده است. درایر فیلم نامه گرترود را براساس نمایشنامه ای با همین نام از یلمار سودربری نوشته است، فیلم برداری آن را هنینگ بنسن انجام داده است و موسیقی آن را یورگن جرشید ساخته است.

11. صحرای سرخ (Il deserto rosso)

• محصول: ایتالیا/ 1964
• کارگردان: میکل آنجل آنتونیونی
• بازیگران: مونیکا ویتی، ریچارد هریس
• امتیاز راتن تومیتوز: 96 از 100

آنتونیونی و قاب های به یادماندنی اش، پیش از صحرای سرخ، از طریق ماجرا (LAvventura) در تاریخ سینما ماندگار شده بودند، اما دشت سرخ یک بار دیگر اثبات کرد که آنتونیونی قاب را می شناسد، از آن مهم تر رنگ را می شناسد و البته فیلم اثباتی دیگر است بر درخشان بودن مونیکا ویتی.

فیلم نامه فیلم را آنتونیونی و تونینو گوئرا نوشته اند و تصویربرداری آن را کارلو دی پالما انجام داده است و موسیقی آن را جیووانی فوسکو و ویتوریو گلمتی ساخته اند. صحرای سرخ توانست شیر طلایی جشنواره ونیز را به دست آورد و یک بار دیگر نگاه خاص آنتونیونی به دنیا را از طریق پرده نقره ای سینما بازتاب دهد.

12. خوب، بد، زشت (The Good, the Bad, and the Ugly)

• محصول: ایتالیا/ 1966
• کارگردان: سرجیو لئونه
• بازیگران: کلینت ایستوود، لی وان کلیف
• امتیاز راتن تومیتوز: 97 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 90 از 100

سرجیو لئونه در سومین بخش از سه گانه دلار خود، برترین فیلم این سه گانه را مقابل دوربین برد. فیلمی که مانند سایر قسمت های سه گانه با درخشش کلینت ایستوود همراه است. خوب بد زشت با بودجه 1.2 میلیون دلاری ساخته شد و به فروش 25.1 میلیون دلاری دست یافت. فیلم برداری آن را تورینو دلی کولی انجام داده است و موسیقی آن را انیو موریکونه افسانه ای ساخته است.

13. خاتمه تابستان (The End of Summer)

• محصول: ژاپن/ 1961
• کارگردان: یاسوجیرو ازو
• بازیگران: ستسوکو هارا، چیشو ریو
• امتیاز راتن تومیتوز: 100 از 100

اوزو و فیلم هایش را نمی توان از حافظه تاریخی سینمای دنیا حذف کرد. در دوره ای که سینمای آمریکا کوبریک را داشت و سینمای اروپا با وجود موج نو و فلینی و آنتونیونی در اوج غنای هنری به سر می برد، ازو به تنهایی توانست مقابل محو شدن تدریجی سینمای آسیای شرقی را بگیرد و آن را زنده نگه دارد.

14. این گروه خشن (The Wild Bunch)

• محصول: آمریکا/ 1969
• کارگردان: سم پکین پا
• بازیگران: ویلیام هلدن، ارنست بورگناین
• امتیاز راتن تومیتوز: 90 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 97 از 100

در دهه ای که موج نو و سینمای هنری اروپا درحال برهم زدن قوانین قدیمی سینما بودند، سینمای ژانری کلاسیک آمریکا آخرین نفس های خود را می کشید. این گروه خشن یکی از آخرین فیلم هایی است که ژانر وسترن کلاسیک آمریکایی را بر پرده سینما آورد و سم پکین پا کارگردانی است که این شاهکار نهایی ژانر وسترن را ممکن کرد.

این گروه خشن در دو بخش برترین فیلم نامه غیراقتباسی و برترین موسیقی متن، نامزد اسکار شد، اما هردو را به رقیبان واگذار کرد. فیلم پکین پا با بودجه 6 میلیون دلاری به فروش 11 میلیون دلاری دست یافت.

15. روزی روزگاری در غرب (Once Upon a Time in the West)

• محصول: ایتالیا/ 1968
• کارگردان: سرجیو لئونه
• بازیگران: هنری فوندا، چارلز برانسون
• امتیاز راتن تومیتوز: 95 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 80 از 100

جدای از سه گانه دلار درخشان لئونه، او شاهکاری دیگر در ژانر وسترن اسپاگتی را در کارنامه کوتاه خود خلق نموده است، به نام روز روزگاری در غرب؛ فیلمی که در زمان اکرانش نتوانست در آمریکا نظر مردم و منتقدان را جلب کند، اگرچه در اروپا با پیروزیت فراوانی روبه رو شد. روزی روزگاری در غرب در بسیاری از لیست های برترین های تاریخ سینما در جایگاه های نخست واقع شده است و موسیقی به یادماندنی که موریکونه برای این فیلم ساخته است، بخشی جدایی ناپذیر از آن به تعداد می آید.

16. پی یرو خله (Pierrot le Fou)

• محصول: فرانسه/ 1965
• کارگردان: ژان لوک گدار
• بازیگران: آنا کارینا، ژان پل بلموندو
• امتیاز راتن تومیتوز: 86 از 100

دومین فیلم گدار که به این لیست راه پیدا نموده، یکی از فیلم های رنگی او است. گدار در پی یرو خله به شکستن قوانین همیشگی و کسب تجربه های تازه ادامه می دهد و بیش از پیش سینما و پرده نقره ای را مال خود می کند. پی یرو خله با بودجه 300 هزار دلاری ساخته شد و در گیشه فرانسه به فروش 1 میلیون 310 هزار دلاری دست یافت. خود گدار این فیلم را یکی از نقاط اوج موج نوی فرانسه می داند.

17. محاکمه (The Trial)

• محصول: آمریکا/ 1962
• کارگردان: اورسن ولز
• بازیگران: آنتونی پرکینز، ژان مورو
• امتیاز راتن تومیتوز: 83 از 100

ولز کارنامه طویلی به بلندی هیچکاک ندارد، اما تمام فیلم های کارنامه کوتاهش در بین برترین ها هستند. ولز این بار به سراغ کافکا رفته است و با پیروزیت یکی از برترین اقتباس های سینمایی را از کارنامه پیچیده و خاص کافکا انجام داده است. در فیلم محاکمه، مانند کتاب، داستان جوزف ک. روایت می گردد که یک روز صبح پس از بیدار شدن بدون دلیل به دادگاه فراخوانده می گردد.

18. به پیانیست شلیک کن (Tirez sur le pianiste)

• محصول: فرانسه/ 1960
• کارگردان: فرانسوا تروفو
• بازیگران: شارل آزناوور، ماری دوبوآ
• امتیاز راتن تومیتوز: 90 از 100

تروفو در 6 فوریه 1932 در پاریس به دنیا آمد و در پنجاه و دو سالگی از دنیا رفت. او از نامداران سینمای فرانسه و از پیشگامان موج نو بود.

به پیانیست شلیک کن داستان پیانیست کلاسیکی را روایت می کند که بعد از خودکشی همسرش به کلی علاقه اش به زندگی را از دست داده است تا زمانی که وارد رابطه عاشقانه دیگری می گردد و درگیری هایی با یک گروه خلافکار پیدا می کند.

به پیانیست شلیک کن هم داستانی مجذوب کننده را روایت می کند و هم در شخصیت پردازی با بهره گیری از فلش بک ها ما را به پیانیست نزدیک می کند. تروفو از تمام آن چه آموخته است بهره می برد تا بتواند آن چه می خواهد روایت کند را به برترین حالت بر پرده نقره ای بیاورد.

موسیقی فیلم را ژرژ دلرو ساخته است و تصویر آن را رائول کوتار گرفته است.

19. ماجرا (LAvventura)

• محصول: ایتالیا/ 1960
• کارگردان: میکل آنجلو آنتونیونی
• بازیگران: مونیکا ویتی، گابریله فرزتی
• امتیاز راتن تومیتوز: 94 از 100

آنتونیونی در 29 سپتامبر 1912 به دنیا آمد و در نود و چهار سالگی در 30 جولای 2007 از دنیا رفت.

ماجرا روایت گم شدن دختری به نام آنا است که به همراه دوستانش برای تفریح به جزیره ای غیرمسکونی رفته اند. بعد از گمشدن او دوستانش جست وجو برای یافتن او را آغاز می کنند. معشوقه آنا و یکی از دوستان او در حین جست وجو برای یافتن آنا به هم نزدیک می شوند.

ماجرا سرشار از قاب بندی های خیره کننده است. قاب های محکم ماجرا را آلدو اسکاواردا بسته است. آنتونیونی در ماجرا داستان را به آرامی پیش می برد و شخصیت ها را در همین حین به آرامی پرداخت می کند.

آنتونیونی توانست جایزه ویژه هیأت داوران جشنواره کن را به دست آورد. همچنین فیلم در رتبه بندی سال 2010 مجله امپایر به رتبه چهلم رسید.

ماجرا یکی از پرارجاع ترین فیلم های تاریخ سینما است و از جمله مهم ترین ارجاع هایی که به آن شده در فیلم های مالنا (Malena) و درباره الی بوده است.

20. فارغ التحصیل (The Graduate)

• محصول: آمریکا/ 1967
• کارگردان: مایک نیکولز
• بازیگران: آن بنکرافت، داستین هافمن
• امتیاز راتن تومیتوز: 87 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 83 از 100

مایک نیکولز یکی از کارگردان هایی است که اگرچه به اندازه گدار قانون شکن نیست، اما به اندازه سم پکین پا هم به قوانین پایبند نیست. او قوانین را نمی شکند، بلکه آن ها را خم می کند تا بتواند به اندازه دلخواه خود برساند. فیلم نامه فارغ التحصیل را کالدر ویلینگهام و باک هنری براساس رمانی از چارلز وب نوشته اند، تصویربرداری آن را رابرت ال. سرتیس انجام داده است و موسیقی و ترانه های آن را دیو گروسین و پل سیمون ساخته اند.

فارغ التحصیل در هفت رشته مختلف نامزد اسکار شد، اما تنها مایک نیکولز در رشته برترین کارگردانی توانست حریفان را شکست دهد و اسکار را به خانه ببرد. همچنین فیلم در شش رشته نامزد جوایز بفتا شد که در آن توانست در پنج رشته نویددهنده ترین بازیگر تازه در نقش اصلی برای داستین هافمن، برترین تدوین، برترین فیلم نامه، برترین کارگردانی و برترین فیلم جوایز را بدست آورد. فارغ التحصیل با بودجه 3 میلیون دلاری ساخته شد و در آمریکا به فروش 104.9 میلیون دلاری و در سطح بین المللی به فروش 85 میلیون دلاری دست یافت.

منبع: thecinemaarchives